Oorspronkelijke tekst (Engels): The Guardian, 1 maart 2021
door Valtònyc
José Miguel Arenas Beltrán, in de volksmond bekend als Valtònyc, is een Spaanse rapper, oorspronkelijk afkomstig van Mallorca. Hij omschrijft zichzelf als een ʻindependentist.ʼ Zijn teksten zijn gebaseerd op een anti-kapitalistische, republikeinse en anti-fascistische ideologie.
De arrestatie van Hasél laat zien dat Spanje een probleem heeft met de vrijheid van ideologie. Maar mensen mogen niet bang zijn om liedjes te schrijven die tegen de macht ingaan
De arrestatie deze maand van Pablo Hasél, een Spaanse rapper die is veroordeeld wegens het verheerlijken van terrorisme en het beledigen van de monarchie in zijn teksten, heeft mij niet verbaasd. Toen ik achttien was, schreef ik een rapsong over de Spaanse koning. De politie arresteerde me en ik werd veroordeeld tot drie en een half jaar gevangenisstraf. De dag dat ze me naar de gevangenis wilden brengen, ben ik naar België gevlucht en daar zit ik nog steeds, ondanks de verwoede pogingen van Spanje om me te laten uitleveren. Het leek een grap – een gevangenisstraf van bijna vier jaar voor een liedje. Maar dat was het niet: achttien rappers in Spanje dreigen de gevangenis in te gaan wegens soortgelijke aantijgingen.
Rapmuziek heeft een lange geschiedenis van het uitleggen van waarheden en het vertellen van verhalen. Hiphop komt uit de VS, en weerspiegelt de woede van de zwarte Amerikanen: de muziek vertelt ons over hun ervaringen, hun strijd en het geweld dat ze hebben ondergaan. In mijn muziek spreek ik over het ingaan tegen de macht. Ik wil mezelf en mijn standpunten niet labelen, maar ik behoor tot de linkervleugel: ik ben voor de mensenrechten en tegen de tirannie van de economische macht. Net als drilrappers in het Verenigd Koninkrijk, of hiphopartiesten in de VS, heb ik de plicht om te praten over wat ik om me heen zie.
Rap heeft ook een geschiedenis van praten over mensen die vechten voor waar ze in geloven, inclusief degenen die wapens gebruiken. Hasél heeft hetzelfde recht om in zijn teksten te spreken over de [Baskische afscheidingsbeweging] ETA als een theaterregisseur of een boekauteur. Hasél heeft hetzelfde recht om te doen wat hij doet als Quentin Tarantino om geweld te tonen in zijn films, of als Nabokov om te schrijven over een man die verliefd is op een kind. Muziek is geen politiek pamflet of een artikel in een krant – het is fictie; het is kunst.
Mensen praten over de vrijheid van meningsuiting in Spanje als ze het over mijn zaak hebben, of over die van Hasél. Maar Spanje heeft geen probleem met de vrijheid van meningsuiting – het land heeft een probleem met de vrijheid van ideologie. Er zijn mensen in Spanje die zeggen dat het OK is om vrouwen te doden; die zeggen dat trans-mensen geen mensen zijn; die tegen het homohuwelijk zijn. Spanje was vier decennia geleden een dictatuur. En we hebben niet hetzelfde gedaan om met ons verleden af te rekenen als ze in Duitsland of in Italië hebben gedaan. Als je niet leert van je verleden, ben je gedoemd het te herhalen. De huidige regering van Spanje heeft gesproken over het afschaffen van de ʻmuilkorfwet,ʼ die door de vorige regering is ingevoerd en die de vrijheid van meningsuiting beperkt. Maar ze hebben er nog niets aan gedaan.
De ergste vorm van censuur is zelfcensuur. In Spanje zijn sommige rappers begonnen zichzelf te censureren omdat ze niet in de gevangenis wilden belanden. Mensen zijn bang om liedjes te schrijven die tegen de macht ingaan. En dat is echt triest. In een democratie, in de 21e eeuw, zouden regeringen muziek moeten steunen, zelfs als die tegen de macht ingaat en als die de macht een ongemakkelijk gevoel geeft. Vorig jaar heb ik een album gemaakt, EPD, met financiering van de Belgische overheid. Ze gaven me geld om precies datgene te doen wat de Spaanse regering me wil beletten.
De voorbeelden die we in Spanje hebben gezien – het geval van Hasél, mijzelf en de achttien anderen die gevangenisstraf boven het hoofd hangt – zijn van het soort dat je ziet in Iran, Turkije, Saoedi-Arabië of China. Het zou niet mogen gebeuren in een democratie. In de VS heeft Madonna ooit gepraat over het opblazen van het Witte Huis, en zij is niet in de gevangenis beland. Maar het wordt steeds erger in de wereld en de censuur neemt toe. Dat stuit mij tegen de borst. Je mag nooit met gevangenisstraf dreigen om artiesten het zwijgen op te leggen. Als ze iets zeggen wat jou niet bevalt, kun je gaan betogen bij hun optredens, kun je kritiek op ze leveren en kun je handtekeningen tegen hen gaan verzamelen. Je kunt je op vele manieren tegen hen verzetten. Maar je kunt niet – en je mag niet – met gevangenisstraf dreigen.
Ik heb de afgelopen dagen veel interviews gegeven, en veel Spaanse en Catalaanse media willen het hebben over het geweld tijdens de recente demonstraties. Maar daar gaat het niet om: demonstraties zijn een manier om verandering teweeg te brengen; sociale bewegingen, solidariteit en organisatie kunnen vooruitgang bewerkstelligen. Alleen het volk kan het volk redden. Dat is wat we altijd hebben gezien, door de hele geschiedenis heen.
Ik denk niet te veel na over mijn eigen toekomst. Ik studeer, ik leer Frans en Engels, en ik ben gefocust op mijn verblijf hier in België. Als ik op een dag terug mag keren naar Spanje, zal ik daar over nadenken. Maar ik wil mijn eigen leven leiden, niet het leven dat een rechter zegt dat ik moet leiden. Als ik echt iets verkeerds zou hebben gedaan, had België me allang uitgeleverd. Maar dat is niet gebeurd.
Er zijn ernstige problemen in Spanje: de politie heeft geweld gebruikt tegen mensen in Catalonië die probeerden te stemmen bij een referendum; de mensen die het referendum hebben georganiseerd zitten in de gevangenis; en Spanje heeft een van de hoogste armoedeniveauʼs onder jongeren in Europa. In Spanje is veel armoede, veel politiegeweld, veel corruptie. En het is volkomen terecht dat mensen liedjes maken om daartegen te protesteren.
• Dit artikel is gewijzigd op 1 maart 2021. Hasél is veroordeeld wegens verheerlijking van terrorisme en belediging van de monarchie, en daar niet slechts van beschuldigd, zoals in een eerdere versie stond.
Vertaling: Menno Grootveld