Oorspronkelijke tekst (Engels): The New Yorker, 4 januari 2021
door John Cassidy
John Joseph Cassidy (geboren in 1963) is een Amerikaanse journalist die stafschrijver is bij The New Yorker. Hij is de auteur van Dot.con: The Greatest Story Ever Sold en How Markets Fail: The Logic of Economic Calamities.
Als er nog enige twijfel bestond over de vraag of Donald Trump nog steeds een ernstige bedreiging vormt voor de Amerikaanse democratie, hebben de gebeurtenissen van dit weekeinde die twijfel weggenomen. Nu een nieuw Congres bijeen zal komen om te bevestigen dat de kiezers Joe Biden hebben gekozen als volgende president, een procedure die slechts een formaliteit zou moeten zijn, probeert Trump wanhopig de uitslag teniet te doen en in functie te blijven. Nog verontrustender is het feit dat grote aantallen gekozen Republikeinen zich aansluiten bij deze ongekende poging om de volkswil te verwerpen. Als de republiek de komende twee weken zonder kleerscheuren doorkomt, moeten we zeker stappen ondernemen om ons te beschermen tegen de volgende autoritaire machtswellusteling, die bij de presidentsverkiezingen van 2024 wel eens heel goed opnieuw Trump zelf zou kunnen zijn.
Op zondag deed de Washington Post verslag van de inhoud van een lang telefoongesprek dat op zaterdag plaatsvond tussen Trump en Brad Raffensperger, de minister van binnenlandse zaken van de staat Georgia. Raffensperger is een van de eerbare Republikeinen op staats- en lokaal niveau die zich hebben verzet tegen de pogingen van de president om hen ertoe te bewegen om hem – de verliezer – tot winnaar van de verkiezingen uit te roepen. Het gesprek duurde lang – bijna een uur – maar uit het transcript blijkt dat dit niet de Trump van de verkiezingscampagne of de perskamer van het Witte Huis was, die zich eindeloos in bijzaken verliest. Gedurende het hele gesprek bleef hij gefocust op zijn de feiten weersprekende verhaal – dat hij Georgia met gemak zou hebben gewonnen – en op een specifieke reeks eisen aan Raffensperger.
ʻDus kijk, al wat ik wil doen is dit,ʼ zei de president op een gegeven moment. ʻIk wil alleen maar elfduizend zevenhonderd en tachtig stemmen vinden, dat is er één meer dan wij nu hebben. Omdat wij de staat hebben gewonnen.ʼ Op vele punten herhaalde Trump opruiende aantijgingen over kiezersfraude in Georgia, die door sommige van zijn aanhangers naar voren zijn gebracht. Hij beweerde onder meer dat vijfduizend dode mensen hadden gestemd, dat er driehonderdduizend valse stembiljetten in omloop waren en dat Fulton County, een district waar Biden een grote overwinning boekte, drieduizend pond aan stembiljetten door de papierversnipperaar had gehaald en stemmachines heimelijk had verwijderd. Raffensperger en zijn juridische adviseur, die ook aan het gesprek deelnam, wezen er rustig op dat diens kantoor al deze beweringen had onderzocht en had bevonden dat ze vals waren. (Het hooggerechtshof van de staat Georgia en een federale rechter, aangesteld door George W. Bush, verwierpen de eisen van de Trump-campagne eveneens). Trump liet zich niet uit het veld slaan. ʻDus wat gaan we doen, jongens? Ik heb maar elfduizend stemmen nodig,ʼ herhaalde hij. ʻJongens, ik heb elfduizend stemmen nodig. Doe me een lol.ʼ
Sinds de verkiezingen hebben sommige commentatoren de weigering van Trump om de uitslag te accepteren gebagatelliseerd, door te zeggen dat hij alleen maar het onaantastbare Amerikaanse recht om te procederen voor zich opeiste. Maar dit was niet Rudy Giuliani die bij Four Seasons Total Landscaping stond, in een porno-winkelcentrum in Philadelphia. Het was de president van de Verenigde Staten die vanuit het Oval Office sprak en druk uitoefende op een lokale verkiezingsfunctionaris, met steun van zijn stafchef Mark Meadows, die ook aan het telefoongesprek deelnam, en een aantal andere Trump-juristen, waaronder Cleta Mitchell, een partner bij het kantoor Foley & Lardner. ʻHet hele telefoongesprek is verbazingwekkend,ʼ aldus Michael Bromwich, voormalig inspecteur-generaal van het ministerie van Justitie, die commentaar gaf op Twitter, nadat het verslag in de Post was gepubliceerd. ʻDe intimidaties, de bedreigingen, de beledigingen, de lichtgelovige omhelzing van in diskrediet gebrachte complottheorieën. Als een maffiabaas zegt Trump af en toe dat hij alleen maar de waarheid wil. Maar dat is niet zo – hij wil de overwinning.ʼ
Meer in het bijzonder was het doel van het telefoongesprek om Raffensperger zover te krijgen dat hij vóór woensdag op zijn schreden zou terugkeren, of dat hij in ieder geval publiekelijk zou verklaren dat er nog enkele onopgeloste vragen waren over de stembusgang in Georgia. Als Raffensperger deze verzoeken had ingewilligd, zou hij de Republikeinen in het Congres die de kant van Trump hebben gekozen wat munitie hebben verschaft, en wat meer olie om op het vuur te gooien dat de president heeft ontstoken door zijn aanhangers op te roepen om woensdag naar Washington te komen. Gelukkig hebben deze intimidatietactieken niet gewerkt: Raffensperger verzette zich tegen alle eisen van Trump en wees erop dat de president de feiten niet op een rij had. Maar zelfs nu de inhoud van het telefoongesprek is onthuld, is er weinig kans dat de aanhangers van Trump of zijn G.O.P.-quislings zich van hem zullen distantiëren. Daarvoor is er al te veel gebeurd.
Op zaterdag maakten elf andere Republikeinse senatoren hun voornemen bekend om zich bij de meer dan honderdveertig Republikeinen uit het Huis van Afgevaardigden aan te sluiten en tegen de kiesmannen in het Electoral College te stemmen die afkomstig zijn uit Georgia en vijf andere staten waar Trump beweert dat er sprake was van stembusfraude. In een poging om de bevestiging door het Congres van de overwinning van Biden te vertragen of te laten ontsporen, eisten zij ook de benoeming van een commissie met leden uit beide partijen om de verkiezingsresultaten in deze staten te controleren. Kort na dit nieuws gaf vice-president Mike Pence, een politicus die ongewervelde dieren een slechte naam geeft, een verklaring uit waarin hij zegt dat hij ʻverheugd is over de inspanningen van de leden van het Huis en de Senaat om gebruik te maken van de bevoegdheid die zij volgens de wet hebben om op 6 januari bezwaar te maken, en bewijs aan te dragen, tegenover het Congres en het Amerikaanse volk.ʼ
Na vier jaar toekijken hoe ervaren Republikeinse politici zich voor Trump in het stof wentelen ben je gewend geraakt aan dit schouwspel, hoe meelijwekkend het ook is. Maar het verwerpen van de naar behoren gecertificeerde uitslagen van een presidentsverkiezing gaat veel verder dan het alledaagse buigen en schrapen. Het ʻschandelijke plan om kiesmannen af te wijzen doet de politieke ambities van sommigen misschien goed, maar is een gevaar voor onze democratische republiek,ʼ aldus Mitt Romney, een Republikein die zelf flirtte met het werken voor Trump voordat hij zich tegen hem keerde, in een verklaring afgelopen zondag. ʻDe bevoegdheid van het Congres om kiesmannen af te wijzen is voorbehouden aan de meest extreme en ongewone omstandigheden. De huidige omstandigheden zijn verre van dat . . . . Ik had me nooit kunnen inbeelden dat ik deze dingen zou zien in de grootste democratie ter wereld. Hebben onze ambities onze principes zozeer uitgehold?ʼ
De vraag stellen is hem beantwoorden, en de gevolgen van de welwillende houding van veel Republikeinen zijn verstrekkend. Op de korte termijn maakt dit het waarschijnlijker dat Trump zijn antidemocratische campagne zal verhevigen en misschien zelfs zal proberen het leger in te zetten – een mogelijkheid waar alle tien nog levende voormalige ministers van Defensie voor hebben gewaarschuwd in een opiniestuk dat afgelopen zondag is gepubliceerd. Maar zelfs als Trump op 20 januari veilig uit zijn ambt wordt gezet, zullen de gevolgen van zijn gedrag van de afgelopen weken langdurig zijn, met name voor de Republikeinse Partij.
Zeker, de belangrijkste motivatie van sommige Republikeinen die zich achter Trump hebben geschaard – Pence, Ted Cruz, Josh Hawley – is om hun eigen presidentiële kansen in het post-Trump-tijdperk te vergroten. Maar door geloof te hechten aan de ongegronde beweringen van de president dat hij door bedrog zijn ambt kwijtraakt, maken deze prominente Republikeinen het alleen maar waarschijnlijker dat er, althans wat de Republikeinse partij betreft, geen post-Trump-toekomst zal zijn, maar in plaats daarvan opnieuw een lange periode waarin hij en zijn grieven al het andere zullen blijven overschaduwen.
Dit is het lot van een partij die een populistische persoonlijkheidscultus – het Trumpisme – heeft omarmd. Deze cultus heeft zich onlangs gemanifesteerd als wat Steven Schmidt, de campagnestrateeg die John McCain in 2008 van advies diende, afgelopen weekend ʻeen Amerikaanse autocratische beweging met fascistische trekjesʼ heeft genoemd. In ongezouten bewoordingen vatte Stuart Stevens, een andere tegen Trump gekante Republikeinse strateeg die Mitt Romney in 2008 adviseerde, de dingen op Twitter als volgt samen: ʻHet komt erop neer dat de Republikeinse partij een bedreiging voor de democratie is geworden. Ik heb decennia lang geholpen bij het kiezen van leden van de partij en het is pijnlijk om dit toe te moeten geven. Maar het is een levensgroot gevaar en moet als zodanig worden behandeld.ʼ Dit is vooral Trumps werk, maar niet alleen Trumps werk. Bij lange na niet.
Vertaling: Menno Grootveld